Từ yêu cầu của Hội nghị COP26, ngành thép Việt Nam đang đối diện với một áp lực to lớn trong việc chuyển đổi xanh, hướng tới mục tiêu phát thải carbon bằng 0 vào năm 2050. Là một trong những ngành công nghiệp tiêu thụ năng lượng lớn nhất, sản xuất thép đã và đang trở thành yếu tố đóng góp lớn cho lượng phát thải CO2 toàn cầu.
Xu hướng phát triển xanh trong sản xuất thép
Theo Tổ chức Giám sát Năng lượng Toàn cầu [Global Energy Monitor – GEM], năm 2023 đã đánh dấu những tiến bộ đáng kể của ngành thép toàn cầu trong mục tiêu trung hòa carbon. Một trong những công nghệ sản xuất thân thiện môi trường đang được đẩy mạnh là lò hồ quang điện [EAF], một phương pháp sản xuất thép phát thải ít carbon. Đến nay, công suất EAF đã chiếm tới 49% tổng công suất sản xuất thép toàn cầu và dự kiến sẽ tiếp tục tăng nhờ các dự án sản xuất xanh mới.
Dữ liệu từ GEM cho thấy gần như toàn bộ các nhà máy thép mới được công bố trên thế giới đều theo lộ trình sản xuất EAF, một bước đi rõ ràng nhằm giảm sự phụ thuộc vào than đá. Dự kiến, công suất EAF toàn cầu sẽ đạt 37% vào năm 2030 – đây là dấu hiệu khả quan cho ngành thép khi lần đầu tiên cột mốc này có thể trở thành hiện thực.
Thực trạng và chiến lược cho ngành thép
Ngành công nghiệp thép Việt Nam, với vai trò quan trọng trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đang không ngừng nỗ lực để bắt nhịp với xu hướng sản xuất xanh. Ông Nghiêm Xuân Đa, Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam [VSA], cho biết các công ty thép tại Việt Nam đã tích cực chuyển đổi số, tối ưu hóa công nghệ sản xuất và áp dụng các biện pháp tiết kiệm năng lượng nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường. Một số tập đoàn thép lớn đã đầu tư vào hệ thống phát điện từ nhiệt dư nhằm đáp ứng nhu cầu điện của nhà máy, từ đó giảm phát thải carbon.
Trong giai đoạn từ năm 2015 đến nay, ngành thép Việt Nam đã đạt những thành tựu nổi bật, vươn lên trở thành nhà sản xuất thép thô lớn thứ 13 thế giới và dẫn đầu khu vực ASEAN về sản xuất thép thành phẩm. Tuy nhiên, ngành vẫn đang phải đối mặt với bài toán lớn về phát thải, khi chiếm tới 7-9% tổng lượng phát thải quốc gia. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải theo đuổi chiến lược tăng trưởng xanh, chuyển đổi ngành thép từ một ngành công nghiệp tiêu tốn năng lượng thành một ngành phát thải carbon thấp.
Ngành thép cần phải chuyển đổi bắt kịp xu hướng bảo vệ môi trường
Các giải pháp hướng tới phát thải carbon bằng 0
Để thực hiện cam kết tại COP26, Chính phủ Việt Nam đã yêu cầu các bộ, ngành và cơ quan liên quan xây dựng kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu. Ngành thép, với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, phải ưu tiên thực hiện các giải pháp sau:
– Đầu tư vào công nghệ sản xuất EAF: Việc áp dụng công nghệ EAF và các quy trình sản xuất phôi thép hiện đại không chỉ giúp tiết kiệm năng lượng mà còn giảm đáng kể phát thải carbon so với công nghệ lò oxy cơ bản [BOF] truyền thống. Công nghệ này sẽ giúp các tập đoàn thép nhanh chóng bắt nhịp với xu hướng sản xuất thép xanh toàn cầu.
– Thúc đẩy tái chế và tận dụng nguyên liệu: Ngành thép có thể giảm phát thải thông qua việc tăng cường tái chế thép phế liệu. Đây là giải pháp quan trọng không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên mà còn giảm tiêu thụ năng lượng và phát thải.
– Xây dựng thương hiệu và thị trường cho thép xanh: Xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu thép xanh cũng là chiến lược quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế cho các tập đoàn thép Việt Nam.
Ngành thép Việt Nam hiện đang trong giai đoạn chuyển đổi quan trọng, nhằm phát triển bền vững và đáp ứng các yêu cầu bảo vệ môi trường. Thách thức này, mặc dù lớn, cũng là cơ hội giúp ngành công nghiệp thép nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế, góp phần bảo vệ môi trường và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về các sản phẩm thép thân thiện với môi trường.