Trong những năm gần đây, tranh chấp thương mại về thép giữa Liên minh châu Âu [EU] và Mỹ đã trở thành một phép thử quan trọng đối với quan hệ hai bên. Với sự trở lại của cựu Tổng thống Trump, đặc biệt liên quan đến việc tái áp thuế vào năm 2025, đang làm nổi bật những thách thức và cơ hội trong mối quan hệ hợp tác giữa hai nền kinh tế lớn này.
Diễn biến chiến tranh thương mại với ngành thép giữa EU – Mỹ
Xung đột bắt đầu từ năm 2018, khi chính quyền Tổng thống Donald Trump áp đặt mức thuế cao đối với thép [25%] và nhôm [10%] nhập khẩu nhằm bảo vệ các nhà máy thép nội địa. Đáp lại, EU áp dụng các biện pháp thuế trả đũa đối với hàng hóa từ Mỹ. Dưới thời Tổng thống Joe Biden, hai bên đạt được một thỏa thuận đình chiến, thay thế mức thuế bằng hạn ngạch nhập khẩu.
Theo kế hoạch, cả Mỹ và EU đều sẽ tái áp thuế lên hàng hóa của nhau trong năm 2025, làm gia tăng căng thẳng. Dự kiến, EU sẽ áp thuế bổ sung vào tháng 3/2025, còn Mỹ thực hiện vào cuối năm.
Một trong những điểm mấu chốt trong xung đột là khái niệm “thép xanh” và Hiệp định Thép và Nhôm Bền vững [GSA] giữa hai bên. EU và Mỹ đã đồng ý thành lập “câu lạc bộ thép xanh” vào năm 2021 nhằm ngăn chặn thép giá rẻ từ Trung Quốc, vốn được sản xuất bằng nhiên liệu hóa thạch, tràn vào thị trường.
Tuy nhiên, các nhà đàm phán Mỹ và EU vẫn bất đồng về cách thức triển khai:
Phía Mỹ: Đề xuất ưu tiên sản xuất nội địa, có thể vi phạm các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới [WTO].
Phía EU: Muốn áp dụng cơ chế điều chỉnh biên giới carbon [CBAM], dự kiến triển khai vào năm 2026, nhằm đánh thuế hàng hóa nhập khẩu dựa trên lượng carbon thải ra.
Các tập đoàn thép châu Âu, trong đó có nhiều nhà máy thép lớn, đang chịu chi phí carbon cao, tạo ra sự mất cân bằng khi so sánh với các nhà xuất khẩu thép từ Mỹ.
Mâu thuẫn thương mại này ảnh hưởng lớn đến các nhà máy sản xuất thép và tập đoàn thép ở cả hai khu vực:
Đối với EU: Các doanh nghiệp thép đang gánh khoản chi phí khoảng 300 triệu USD mỗi năm để nhập khẩu vượt hạn ngạch từ Mỹ. Nếu tái áp thuế, chi phí này sẽ gia tăng, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh toàn cầu.
Đối với Mỹ: Các biện pháp bảo hộ giúp bảo vệ nhà máy thép nội địa, nhưng đồng thời có thể làm tăng chi phí sản xuất do mất cân bằng trong quan hệ thương mại với EU.
Các tập đoàn thép gặp khó khăn khi chi phí sản xuất tăng cao
Triển vọng hợp tác
Dù căng thẳng gia tăng, cả hai bên vẫn đang cố gắng tìm kiếm giải pháp thông qua đàm phán. Đại diện thương mại Mỹ đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc đạt được thỏa thuận để tránh những hậu quả tiêu cực cho cả hai phía.
Các tập đoàn thép hàng đầu thế giới hiện nay đang hướng đến việc xây dựng các nhà máy thép với công nghệ xanh, nhằm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và giảm tác động đến môi trường. Câu lạc bộ thép xanh, nếu được triển khai hiệu quả, sẽ là một công cụ quan trọng trong việc thúc đẩy thương mại công bằng và bền vững giữa Mỹ và EU.
Cuộc tranh chấp thương mại về thép giữa Mỹ và EU không chỉ là một bài kiểm tra quan hệ hợp tác mà còn là cơ hội để hai bên hướng đến mô hình sản xuất thép bền vững. Việc áp dụng các giải pháp công nghệ sản xuất thép xanh sẽ là bước đi cần thiết, vừa giải quyết mâu thuẫn hiện tại, vừa đảm bảo sự phát triển lâu dài của ngành công nghiệp thép toàn cầu.