Cục Phòng vệ Thương mại [Bộ Công Thương] vừa tiếp nhận hồ sơ đầy đủ, hợp lệ yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá thép cán nóng [HRC] từ Trung Quốc và đang thẩm định hồ sơ để trình Bộ trưởng Bộ Công Thương xem xét quyết định điều tra hoặc không điều tra.
Các công ty thép HRC trong nước hiện đang chờ đợi quyết định này, với hy vọng rằng các công cụ phòng vệ thương mại sẽ giúp giảm bớt áp lực cạnh tranh không lành mạnh từ hàng nhập khẩu bán phá giá, qua đó phục hồi sản xuất và giữ vững thị trường nội địa.
Thực Trạng Ngành Thép Trong Nước
Trong 6 tháng đầu năm 2024, hơn 5,9 triệu tấn HRC đã được nhập khẩu vào Việt Nam, tăng 32% so với cùng kỳ và cao gấp hơn 1,7 lần tổng lượng HRC sản xuất trong nước. Trong đó, HRC xuất xứ từ Trung Quốc chiếm gần 74% tổng lượng nhập khẩu, với đơn giá trung bình từ thị trường này thấp hơn 41 – 133 USD/tấn so với các thị trường nhập khẩu khác.
Các nhà máy sản xuất thép trong nước đang đối mặt với nhiều thách thức chưa từng thấy khi vừa trải qua năm 2023 kinh doanh ảm đạm, sức mua yếu bởi thị trường bất động sản chưa thực sự phục hồi, đồng thời phải cạnh tranh khốc liệt với hàng nhập khẩu ngay tại thị trường nội địa.
Ngành thép trong nước vẫn chưa hồi phục
Công Cụ Phòng Vệ Thương Mại
Các biện pháp phòng vệ thương mại, bao gồm chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ, là những “công cụ” được Tổ chức Thương mại Thế giới [WTO] cho phép các thành viên sử dụng để bảo vệ ngành sản xuất trong nước. Các quốc gia có quyền tăng thuế nhập khẩu hoặc áp dụng một số biện pháp hạn chế nhập khẩu phù hợp mà không vi phạm cam kết trong WTO hoặc các hiệp định thương mại tự do [FTA] nếu xác định rằng việc gia tăng hàng hóa nhập khẩu gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước.
Hiệu Quả Của Biện Pháp Phòng Vệ
Hoàng Ngọc Thuận, giảng viên Trường Đại học Ngoại thương, nhận định: “Nếu áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đúng thời điểm, kịp thời, và phù hợp với quy định của pháp luật, sẽ giúp các nha may thep nội địa giảm áp lực cạnh tranh với hàng nhập khẩu và không bị đe dọa bởi hành vi cạnh tranh không công bằng”.
Thực tế chứng minh, công cụ phòng vệ được sử dụng đúng thời điểm đã “cứu nguy” cho ngành sản xuất nội địa. Năm 2017, Việt Nam áp thuế chống bán phá giá 38,34% đối với sản phẩm thép mạ [tôn mạ] nhập khẩu từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Chỉ sau một năm áp thuế, lượng nhập khẩu mặt hàng này giảm từ 19 triệu tấn [năm 2016] xuống còn 15 triệu tấn [năm 2017].
Ngoài vụ việc liên quan đến HRC, Bộ Công Thương đã ban hành quyết định điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép mạ xuất xứ từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Các doanh nghiệp cáo buộc sản phẩm thép mạ từ Trung Quốc và Hàn Quốc bán phá giá vào thị trường Việt Nam, gây thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất trong nước.
Tác Động Từ Nhập Khẩu Thép
Trong 6 tháng đầu năm 2024, lượng thép các loại được nhập khẩu vào Việt Nam lên tới 8,12 triệu tấn, trị giá 5,9 tỷ USD, tăng lần lượt 46,1% và 24% so với cùng kỳ. Trong đó, nhập khẩu sản phẩm sắt thép trị giá hơn 3 tỷ USD, tăng 23,7%. Tổng chi nhập khẩu thép và sản phẩm thép đạt 8,9 tỷ USD. [thep xanh]
Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập [Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam – VCCI], nêu quan điểm: “Chúng tôi khuyến khích áp dụng phòng vệ thương mại đối với các sản phẩm thép trong nước đã đáp ứng được nhu cầu nội địa. Với những sản phẩm chưa đáp ứng được nhu cầu và phụ thuộc vào nhập khẩu, cần cân nhắc lợi ích tổng thể để có quyết định phù hợp”.
Khi hàng hóa nhập khẩu đổ bộ với số lượng lớn và có dấu hiệu bán phá giá, cạnh tranh không bình đẳng với hàng hóa nội địa, các công cụ phòng vệ thương mại cần được kích hoạt để bảo vệ ngành sản xuất trong nước. Đây là biện pháp cần thiết giúp các doanh nghiệp thép Việt Nam giảm bớt khó khăn, giữ vững thị trường và duy trì sản xuất trong bối cảnh thị trường đầy biến động như hiện nay.